De Kracht van een Positieve Omgeving

Tijdens de vakantie veranderen de meeste mensen enigszins hun gewoontes en gedrag. Daardoor ervaar je in het begin op je werk, bewuster dan anders, wat die normale omgeving met je doet. Zo vertelde een vriendin, die als lerares weer op haar school kwam, dat het haar opviel dat haar collega's zo 'taakgericht' praatten, ze miste echt contact en ervoer haar werk niet als heel inspirerend. Na een paar dagen zelf weer taakgericht bezig te zijn, was dat gevoel weg, back to normal.

Wat mij opviel tijdens mijn vakantie is hoe sterk de nieuwe omgeving en de andere bezigheden invloed hadden op hoe ik mij voelde en hoe snel ik afweek van mijn normale routine. Ik voelde me rustiger, ging vroeger naar bed, sliep beter, dronk zo goed als geen alcohol, las dikke boeken, maakte makkelijker contact met mensen.
Hoe houd ik dit vast in mijn normale omgeving, dacht ik? Kan ik dit transporteren naar mijn dagelijks leven? Na een dag of drie thuis ging ik weer later naar bed, door meer op internet te zitten en had ik het in mijn werk weer drukker dan ik zou willen. Mijn basale gevoel van rust maakte plaats voor mijn 'normale' staat van gejaagdheid, gepaard gaand met enige grimmigheid in het sociale verkeer.

Gevangenen die met de beste voornemens terugkeren in de buitenwereld en ook terugkeren in hun oude omgeving, zonder dat er substantieel iets verandert in de omstandigheden, vervallen snel weer in hun oude gedrag. De kracht en het belang van een positieve omgeving op ons gedrag is enorm. Met wilskracht alleen komt je er niet.

In de vakantie las ik onder andere 'Reinventing Organisations*' (tevens de titel van de Nederlandse vertaling). Daarin trof ik voorbeelden aan van hoe organisaties zich aanpassen aan wat deze nieuwe digitale tijd nodig heeft: minder hiërarchie, meer zelfsturing, meer gelijkwaardigheid, meer bewustzijn van het feit dat werk zingeving moet zijn. Feitelijk ging het boek over: hoe spelen organisaties het beste in op de eisen van deze tijd en hoe halen ze het meeste potentieel uit mensen? Bedrijven passen hun cultuur aan: vergaderingen krijgen andere vormen, functies krijgen andere namen, er worden 'conflictoplossingsmodellen' bedacht, zodat mensen zelf hun problemen aanpakken. Het gaat hier feitelijk om het wijzigen van de cultuur, zodat mensen zich zo gaan gedragen als gewenst is. Het belang van de omgeving dus.

Deze vakantie zat ik elf dagen op een fiets met bepakking en was ik negen dagen op een 'International Intensive Training' in 'NonViolent Communication' met 70 anderen van diverse nationaliteiten, waaronder mensen uit (voormalig) oorlogsgebieden of arme delen van de wereld, zoals Kenia, Irak, Palestina, Israël, de Philippijnen, India, Bosnië Herzegovina.
Op de fiets had ik in twee tassen al mijn bagage, met daarop mijn slaapmat en tentje. Ik genoot van de rust, van het ritme van fietsen, pauzeren, fietsen, pauzeren, tent opzetten, rusten, lezen, vroeg slapen, vroeg op, opbreken, fietsen, pauzeren... Een hele eenvoudige leefstijl; vriendelijk, gezond en -ondanks dat je de hele dag bezig bent- rustig voor je geest. In mijn tentje kon ik alles blindelings vinden, want alles had na een paar dagen zijn eigen plekje. Zo wil ik nu mijn hele huis hebben: eenvoudig, simpel, niks te veel. Maar thuis aangekomen, en mijn bureau aanschouwend, heb ik dit al snel opgegeven. 

Nog sterker qua invloed op mij door cultuurverandering was de invloed van de International Intensive Training. Daar hadden we een ritme van rituelen: om negen uur startte de gezamenlijke dag met een korte meditatie, daarna een 'remembering', waarin door iemand een tekst of lied of inspirerende gedachte gedeeld werd, die voor deze persoon een essentie is van waar NonViolent Communication om gaat. Hierop volgde een ronde waarin men de mogelijkheid had te reageren met het delen van iets persoonlijks. Dat werd weer afgesloten met een korte meditatie. Vervolgens kwamen de praktische mededelingen en de aankondigingen van de workshopsessies.
Dit duurde in totaal elke ochtend een uur en aan het eind van de dag was er een vergelijkbaar uur waarin met zijn allen ervaringen van de dag gedeeld werden. Dit sterke ritme van de rituelen werd door iedereen gewaardeerd en men was er ook vrijwel altijd allemaal. Door het twee maal daags delen van persoonlijke zaken ontstond er een sterk gevoel van saamhorigheid en nog belangrijker: 'emotionele veiligheid'. Oordelen verdwenen als sneeuw voor de zon. De mogelijkheden om met elkaar te delen wat er speelde, leren, eten, leren, delen, mediteren, gaf rust en tevens gemak in de verbinding met mensen. Iedereen ontspande, iedereen werd mooi. De eerste dag dacht ik nog: als ik zo'n neus had, zou ik nooit zo'n shirt aantrekken, na drie dagen dacht ik: wat een mooie, markante neus...

Ons werd verzocht tijdens deze plenaire sessies erop te letten dat niet telkens dezelfde personen het woord namen en ook werd ons verzocht kort en bondig te spreken. Als iemand toch lang sprak, werd er opnieuw op gewezen de beschikbare tijd te bewust te verdelen. Steeds meer mensen deden hun mond opendeden in de grote groep. Ik heb mijn best gedaan mijn mond meer te houden dan mijn neiging is: dus ruimte te geven aan anderen. Ik heb ervan genoten potentie in mensen te zien opbloeien, die eerst verborgen was onder angst en onzekerheid.

Deze mensen komen nu terug op hun werk waar ze beoordeeld worden, functioneringsgesprekken moeten voeren, waar nauwelijks openheid is, of ruimte om hun kwetsbaarheid, gevoeligheid en geraaktheid te delen, waardoor ze zich weer zullen opsluiten in hun veilige cocon, daarmee ook weer hun kracht, schoonheid en 'full potential' opbergend.

Het heeft mij doen beseffen hoe belangrijk het is dat we in bedrijven, scholen, bij overheidsinstellingen bewust werken aan een mensvriendelijke cultuur, waarin openheid mag bestaan, waarin conflicten snel worden aangepakt en waarin mensen delen waarom ze doen wat ze doen, en ook: wat dat hun doet. Is het werk vervullend, of is het slopend? Op weg naar een cultuur waar full potential benutten normaal is, in plaats van deze deels te moeten verbergen.
En thuis: veel spullen wegdoen, alles terugbrengen tot wat ik nodig heb in een tentje. Rust.

* Reinventing Organisations. Frederic Laloux. Uitgeverij Het Eerste Huis. EAN: 9789082347708